Wat is er in Nederlandse musea aan impressionistische kunst te zien? Ontdek meer over drie parels van Monet, Morissot en Pissarro.
Toen het impressionisme net opkwam, kon je de kunstwerken nog voor schappelijke prijzen kopen in Parijs en later ook bij enkele galeries in Nederland. Een handvol Nederlandse verzamelaars had hier al vroeg een neus voor; zij hebben prachtige kunstwerken verworven. Veel van die werken werden geschonken of nagelaten aan Nederlandse musea, maar er zijn ook veel kunstwerken aan het buitenland verkocht. Dat is jammer, maar gelukkig is er ook genoeg moois binnen onze landsgrenzen gebleven.
Claude Monet, La Corniche
In de tijd van Monet was La Corniche nog een bergweggetje, nu is het de grote autoweg tussen Nice en Monaco. Een wandelaar staat even stil, de zon staat hoog en glinstert op het water achter hem, zijn schaduw is klein. Monet moest wennen aan het weergeven van het licht boven zee en schreef dat hij ‘een palet van diamanten en edelstenen’ nodig had om de schittering op het azuurblauwe water te vangen. Het schilderij werd in 1900 aan het Rijksmuseum geschonken door de baron en barones Van Lynden-Pallandt, die het in 1886 kochten. Daarmee werd dit het eerste impressionistische kunstwerk in een openbare Nederlandse collectie.
Claude Monet, La Corniche bij Monaco, 1884, Rijksmuseum, Amsterdam, schenking van M.C. barones van Lynden-van Pallandt, Den Haag, 1900
De baron en barones verbleven in de lente graag aan de Zuid-Franse kust en in dit schilderij herkenden ze ongetwijfeld de schoonheid van het landschap. Niet toevallig was dit precies Monets strategie: welgestelde mensen brachten graag vrije tijd door in deze regio en dus schilderde Monet als het ware vakantieherinneringen in de hoop rijke kopers te vinden. Dat Monet toen nog een totaal onbekende kunstenaar was, maakte de baron en barones niets uit… Missie geslaagd!
Berthe Morissot , Pioenrozen
Veel impressionisten schilderden graag buiten, in de omgeving of parken van Parijs, maar ook in hun eigen achtertuin. Voor Morisot had dit nog een extra voordeel: terwijl haar dochter in de tuin speelde, had zij haar handen vrij om te schilderen. Van alle impressionisten hanteerde Morisot de meest losse, schetsmatige schildertoets. Ze speelt in dit schilderij met een gevoel van diepte door de rozenstruik brutaal aan de bovenkant van haar doek te plaatsen, in plaats van ‘netjes’ in het midden.
Berthe Morisot, Pioenrozen, ca. 1885-1887, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, aankoop met steun van gelden uit de nalatenschap van mevr. N.C. van Riemsdijk-Borsje, VriendenLoterij en mede mogelijk gemaakt door een particuliere schenker ter nagedachtenis aan Ger Luijten, 2023
In haar tijd was Morisot al een belangrijke impressionist: ze exposeerde op zeven van de in totaal acht impressionistententoonstellingen. Toch duurde het nog 149 jaar voordat de Collectie Nederland (Museum Boijmans Van Beuningen) het eerste schilderij van haar hand kocht. Musea zijn zich er pas recentelijk van bewust geraakt dat vrouwelijke kunstenaars ondervertegenwoordigd zijn in verzamelingen en proberen daar verandering in te brengen.
Camille Pissarro, De heuvels van Auvers
In 1916 zag een groep van elf Rotterdamse vermogende kunstliefhebbers dit schilderij hangen op een verkooptentoonstelling van De Rotterdamse Kunstkring. Het schilderij was onderdeel van een zending ‘hedendaagse Fransche kunst’ uit Parijs. De Rotterdammers wilden graag een belangrijk impressionistisch kunstwerk kopen om het veilig te stellen voor hun stad. Ze besloten hun krachten te bundelen en allemaal wat geld in te leggen. Zo belandde dit werk in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen.
Camille Pissarro, De heuvels van Auvers, 1882, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, schenking Rotterdamse kunstvrienden
In de volgende aflevering
Ondanks alle inspanningen van kunsthandelaars zoals Theo van Gogh en vermogende kunstliefhebbers, was Nederland rijkelijk laat met het aankopen en verzamelen van impressionistische kunst. Enkele iconische schilderijen zijn zo aan onze neus voorbij gegaan. Hoe kon dat gebeuren? Daar gaan we in de laatste aflevering dieper op in.