menigte
In de explosief groeiende steden van de 19de eeuw ontstond een nieuw fenomeen: de menigte.
De dichter en criticus Charles Baudelaire wees in zijn belangrijke essay ‘Le Peintre de la vie moderne’ uit 1863 de massa aan als natuurlijke habitat van de kunstenaar.
Het was diens ‘passie en professie’ om hier volledig in op te gaan om zo het moderne stadsleven ten volle te ervaren en weer te kunnen geven.
-
Collectieve psychologie van de menigte
Voor Félix Vallotton was de menigte zelfs het hoofdonderwerp van zijn houtsneden.
Hij was gefascineerd door de collectieve identiteit die een groep mensen als vanzelf lijkt aan te nemen.
Hij benadrukte dit bijvoorbeeld in de prent Vuurwerk door de massa weer te geven als een veelkoppig zwart vlak, dat zich op de Wereldtentoonstelling uniform vergaapt aan de attractie.
-
De menigte als angstvisioen
De onberekenbare stemmingswisselingen van de massa, met collectief geweld of hysterie als resultaat, was een belangrijk onderwerp van debat.
Vooral het groeiende proletariaat in de grote steden werd gezien als een gevaar voor de samenleving. Machthebbers braken hun hoofd hoe politie en leger de massa konden controleren.
Vallotton bracht in prenten als De demonstratie het spanningsveld tussen de heersende macht en de onberekenbare menigte vlijmscherp in beeld.
Verder lezen
Gustave Le Bon, Psychologie des foules, Parijs 1895
Richard S. Field, ‘Exteriors and Interiors. Vallotton’s Printed Oeuvre’, in Félix Vallotton, New York 1991, pp. 43-92
Richard Thomson, ‘Picturing and Policing the Crowd’, in The Troubled Republic. Visual Culture and Social Debate in France, 1889-1900, New Haven, pp. 79-116
