Om je alles over het museum en over Vincent van Gogh nóg beter te kunnen laten zien, gebruiken we cookies. Als je op akkoord klikt, geef je toestemming voor dit gebruik. Met cookies zorgen we ervoor dat de website goed werkt. Ook analyseren we het gebruik van de site, zodat we verbeteringen kunnen aanbrengen. Verder kunnen we advertenties tonen op basis van je interesses. Tot slot gebruiken we cookies om video’s en andere inhoud te tonen, zoals formulieren en Google Maps.
Meer weten? Lees meer over onze cookies.

Ontmoet
Vincent

Kunstenaar in Parijs

Vincent van Gogh vertrok in 1886 naar Parijs en bleef daar uiteindelijk twee jaar. Hij was zeker niet de enige die in de 19de eeuw naar de Franse hoofdstad trok. Wat maakte Parijs tot een aantrekkelijke plek voor kunstenaars en waarom wilde Vincent er zo graag naartoe?

Parijs is Parijs, er is maar één Parijs, en hoe hard het leven hier ook moge zijn […], de Franse lucht houdt de geest helder en doet je goed […].


Aan Horace Mann Livens vanuit Parijs, september of oktober 1886

Op zoek naar vooruitgang

Parijs had kunstenaars veel te bieden: goede opleidingen, tentoonstellings- en verkoopmogelijkheden en een inspirerende kunstgemeenschap. Vincent van Gogh hoopte hiervan te profiteren en zich te ontwikkelen als kunstenaar.

Oude meesters

Eugène Delacroix, Apollo verslaat Python, 1850, Van Gogh Museum, Amsterdam

Oude meesters

Meteen na zijn aankomst in de stad bezocht Vincent het Louvre. Daar hingen kunstwerken van alle grote meesters. Hij was vooral onder de indruk van het werk van Eugène Delacroix en Rembrandt van Rijn.

Hij zag er onder meer een plafondschildering van Delacroix, waarvan dit een voorstudie is.

Briefje

Aan Theo, vanuit Parijs, 28 februari 1886

Briefje

Vincents aankomst in Parijs was nogal onverwacht. Zijn broer Theo had hem eigenlijk pas een paar maanden later verwacht. Met een snel gekrabbeld briefje liet Vincent hem weten dat hij aangekomen was.

‘Waarde Theo, Neem me niet kwalijk dat ik rechtstreeks gekomen ben.’

Vincent trok in bij zijn broer Theo. Na een paar maanden verhuisden ze naar de rue Lepic, aan de voet van de heuvel van Montmartre. Hier kreeg Vincent een klein atelier, waar hij rustig kon werken.

Uitzicht

Vincent van Gogh, Gezicht vanuit Theo's appartement, 1887

Uitzicht

In dit werk legde Vincent van Gogh het uitzicht uit het raam van de woonkamer vast. Theo beschreef in een brief hetzelfde weidse zicht:

‘Met de verschillende effecten door de variatie van de lucht voortgebracht is het een sujet [onderwerp] voor ik weet niet hoeveel schilderijen.’

Pittoresk

Vincent van Gogh, De heuvel van Montmartre met steengroeve, 1886

Pittoresk

In Vincents tijd lag de wijk Montmartre aan de rand van de stad en was het nog deels onbebouwd. Het was er goedkoop wonen. De omgeving was bovendien erg pittoresk, met zijn molens en moestuintjes. Vincent legde de buurt meerdere keren vast.

Gezicht op de butte Montmartre en de Maquis, c. 1890

Kunstenaarswijk

Kees van Dongen aan Chris Addicks, vanuit Parijs, 6 december 1900, Fondation Custodia, Collectie Frits Lugt, Parijs

Kunstenaarswijk

Montmartre was aan het einde van de 19de eeuw dé kunstenaarswijk. Het bruisende uitgaansleven en de sfeervolle straatjes boden een schat aan inspiratie voor kunstenaars. De Nederlander Kees van Dongen maakte in deze brief een schetsje van het atelier dat hij in de wijk vond.

Wat je hier kunt bereiken is VOORUITGANG en verduiveld, die kun je hier vinden.


Aan Horace Mann Livens vanuit Parijs, september of oktober 1886

Opleiding

Al snel na aankomst in Parijs nam Vincent tekenlessen in het privéatelier van Fernand Cormon. Hier oefende hij met het tekenen naar (naakt)model. Ondertussen schilderde hij pittoreske landschappen en bloemstillevens. Hij hoopte dat dit soort onderwerpen goed zouden verkopen.

Vermoedelijk Émile Bernard

Henri de Toulouse-Lautrec

Fernand Cormon

Atelier Cormon

In het atelier van de succesvolle schilder Fernand Cormon leerde Vincent hoe hij het menselijk lichaam goed moest weergeven. Deze tekening van een mannentorso is een van de studies die hij in het atelier maakte. <br> <br> Zijn vroegere vriend uit Den Haag, George Hendrik Breitner, volgde een paar jaar voor Vincents komst ook lessen bij deze schilder.

Kunstacademie

Ary Scheffer, Francesca da Rimini en Paolo Malatesta aanschouwd door Dante en Vergilius, 1854, Hamburger Kunsthalle

Kunstacademie

Les nemen in een privéatelier was niet de enige opleidingsmogelijkheid. De beroemde École des Beaux-arts bood een klassieke, maar ook behoorlijk conservatieve kunstopleiding.

De succesvolle Nederlandse kunstenaar Ary Scheffer had hier lessen gevolgd aan het begin van de 19de eeuw. Hij was één van Vincents voorbeelden.

Ary Scheffer, Zelfportret op 43-jarige leeftijd, 1838, Dordrechts Museum

Kunsthandel

Boussod, Valadon & Cie, Place de L’Opéra, Parijs

Kunsthandel

Theo werkte bij de kunsthandel Boussod, Valadon & Cie. Vincent spoorde zijn broer aan om zijn werk via de kunsthandel te promoten. Maar dit lukte niet echt. Vincents werk sloot te weinig aan bij wat op dat moment in de mode was.

Inspiratie

Om inspiratie op te doen bezocht Vincent ijverig musea, tentoonstellingen en galeries. Hier maakte hij kennis met de oude schilderkunst en met moderne kunstenaars als de impressionisten.

In eerste instantie was hij nog niet erg onder de indruk van deze vernieuwende schilders.

Voorbeeld

Johan Barthold Jongkind, Uitzicht op de Notre Dame de Paris, 1852, Petit Palais, Parijs

Voorbeeld

De impressionisten zagen de Nederlandse kunstenaar Johan Barthold Jongkind als een inspirerend voorbeeld. Zijn levensechte wolkenpartijen en prachtige Seinegezichten maakten grote indruk op kunstenaars als Claude Monet en Alfred Sisley.

[…] werd hij [Jongkind] vanaf dat moment mijn ware leermeester. Aan hem heb ik de definitieve vorming van mijn manier van kijken te danken.


Claude Monet over Jongkind

Vernieuwers

Claude Monet, Gezicht op de tuin van de Tuilerieën, Parijs (studie), 1876, Musée Marmottan Monet, Parijs

Vernieuwers

Toen Vincent in Parijs aankwam, waren impressionisten als Claude Monet en Camille Pissarro al succesvol. Hun heldere kleurgebruik en losse manier van schilderen had veel invloed op andere kunstenaars.

Camille Pissarro, Het hooien, Éragny, 1887

...men heeft van de impressionisten gehoord, men stelt er zich veel van voor en als men ze voor t’ eerst ziet is men bitter en bitter teleurgesteld […].


Aan Willemien van Gogh vanuit Arles, tussen 16 en 20 juni 1888

Experimenteren

Pas een jaar nadat Vincent in Parijs was aangekomen begon hij te experimenteren met de ideeën van de impressionisten.

Hij schilderde nieuwe onderwerpen, zoals stadsgezichten. Ook oefende hij met de losse verfstreken en het lichte kleurenpalet van de impressionisten. Zijn werk ontwikkelde zich razendsnel.

Losse verfstreek

Vincent van Gogh, Gezicht vanuit Vincents atelier, 1886

Losse verfstreek

Vrij snel na aankomst in Parijs schilderde Vincent dit uitzicht vanuit zijn atelierraam. De kleuren zijn nog redelijk donker, maar de begroeiing in de voorgrond is al met een wat modernere, losse verfstreek geschilderd.

Weids uitzicht

Vincent van Gogh, Montmartre: achter de Moulin de la Galette, 1887

Weids uitzicht

In dit weidse uitzicht op de moestuinen van Montmartre is goed te zien hoe Vincents werk steeds moderner werd. Hij gebruikte heldere kleuren en liet de witte grondlaag op sommige plekken onbedekt. Zo probeerde hij het licht dat op de moestuintjes valt zo goed mogelijk te verbeelden.

Inspirerende vriendschappen

Vincent raakte in Parijs goed bevriend met een aantal jonge, veelbelovende kunstenaars. Een van hen was Émile Bernard. Via hem ontmoette hij Henri de Toulouse-Lautrec. En niet veel later raakte hij ook bevriend met Paul Signac. Ze wisselden ideeën uit en inspireerden elkaar.

Ontmoetingsplek

Vincent van Gogh, Portret van Père Tanguy, 1887

Ontmoetingsplek

De kunsthandel en verfwinkel van Père Tanguy was een ware ontmoetingsplek voor veel kunstenaars. Vincent leerde hier Émile Bernard en Paul Signac kennen. Tanguy exposeerde het werk van de jonge kunstenaars in zijn etalage.

Cafépraat

Vincent van Gogh, Cafétafel met absint, 1887

Cafépraat

In de vele cafés in Parijs kwamen kunstenaars regelmatig samen. Onder het genot van een aperitief werd er druk gefilosofeerd over kunst. Hier schilderde Vincent zijn favoriete drankje.

Exposeren en verkopen?

Vincent zocht altijd naar mogelijkheden om zijn werk tentoon te stellen. Hij hoopte zijn werk op die manier te verkopen. In cafés en bij bevriende kunsthandelaren exposeerde hij zijn werk.

Desondanks verkocht hij in Parijs geen enkel schilderij, afgezien van een paar werken die hij voor kleine bedragen aan handelaars wist te slijten.

Le Tambourin

Vincent van Gogh, In het café: Agostina Segatori in Le Tambourin, 1887

Le Tambourin

Vincent exposeerde een aantal van zijn bloemstillevens in café Le Tambourin. Dit café werd gerund door Agostina Segatori, met wie hij korte tijd een verhouding had.

Salon

François Auguste Biard, Vier uur ‘s middags op de jaarlijkse schilderijen Salon, Musée du Louvre, Parijs

Salon

Aan het einde van de 19de eeuw waren er veel tentoonstellingsmogelijkheden voor kunstenaars. Aan het begin van de eeuw was dit anders. De Salon was toen de belangrijkste plek voor kunstenaars om hun werk te tonen.

Verkoopsucces

Frederik Hendrik Kaemmerer, Een doop tijdens de Directoire periode, 1878, Particuliere collectie

Verkoopsucces

Een Nederlandse kunstenaar die met succes zijn werk wist te verkopen was Frederik Hendrik Kaemmerer. Hij werd in 1865 door de kunsthandel Goupil naar Parijs gehaald om werk te maken dat aansloot bij de smaak van rijke kopers. Zijn zoete, historische taferelen waren immens populair.

Jacob Maris, De schilder Frederik Hendrik Kaemmerer aan het werk in Oosterbeek, c. 1863, Dordrechts Museum

[Jij bent erin geslaagd] voor ons een omgeving van kunstenaars en vrienden [te] scheppen, waar ik in mijn eentje absoluut niet toe in staat ben en wat jij toch min of meer voor elkaar hebt gebracht sinds je in Frankrijk bent.


Theo aan Vincent, vanuit Parijs, 27 oktober 1888

De invloed van Parijs

Niet alleen Vincent had veel aan zijn tijd in Parijs. Ook veel andere Nederlandse kunstenaars vonden er nieuwe inspiratie. Het verblijf in de Franse hoofdstad zou hun werk en hun ideeën over kunst blijvend veranderen.

Van Spaendonck

Nicolas Antoine Taunay, Portret van Gerard van Spaendonck, c. 1814, Het Noordbrabants Museum, Den Bosch

Van Spaendonck

Gerard van Spaendonck kwam al in 1769 naar Parijs. Zijn bloemstillevens waren razend populair. Na enkele jaren mocht Van Spaendonck zich hofschilder noemen. Ook kreeg hij een aanstelling als botanisch tekenaar.

Hij gebruikte zijn invloedrijke positie om jonge kunstenaars op weg te helpen.

Gerard van Spaendonck, Stilleven met bloemen en fruit, 1781, Het Noordbrabants Museum, Den Bosch

Mondriaan

Piet Mondriaan, Zelfportret, 1918, Gemeentemuseum, Den Haag

Mondriaan

Parijs maakte in 1911 direct indruk op Piet Mondriaan: ‘ik heb er veel aan hier te zijn. Alles even groot en grootsch, hèh?’

Hij was vooral geboeid door het werk van kubisten als Georges Braque en Pablo Picasso. Hij experimenteerde met hun nieuwe inzichten. Zijn werk werd hierdoor steeds abstracter.

Piet Mondriaan, Schilderij no. II/ Compositie no. XV/Compositie 4, 1913, Stedelijk Museum Amsterdam

Breitner

George Hendrik Breitner, Zelfportret met sigaret, 1882, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam

Breitner

George Hendrik Breitner bracht in 1884 een half jaar door in Parijs. Hier hoopte hij meer te leren over de technische kanten van het kunstenaarsvak. Hij liet zich inspireren door de straten van Parijs en de impressionistische kunst in galeries.

Na zijn terugkomst in Nederland schilderde hij een serie balletdanseressen en naakten.

George Hendrik Breitner, Het model zoekt haar kleren bijeen, 1888, Particuliere collectie

Modern kunstenaar

De twee jaar die Vincent in Parijs doorbracht waren bepalend voor zijn ontwikkeling. Zijn werk was moderner geworden. En hij verwierf een bescheiden plek in de kringen van de Franse avant-garde.

Parijs bracht hem uiteindelijk dan ook wat hij zocht; artistieke vooruitgang.

Uitgeput

Vincent van Gogh, Zelfportret als schilder, 1887 - 1888

Uitgeput

Vincents gezondheid had erg te lijden onder het grotestadsleven. Hij rookte en dronk te veel, en at slecht. Dat zie je goed terug in het portret dat hij toen van zichzelf maakte. Hij ziet er vermoeid en somber uit.

Weg uit Parijs

Vincent van Gogh, Het Gele Huis (De straat), 1888

Weg uit Parijs

In het zonnige Zuid-Frankrijk hoopte Vincent de rust te vinden die in het drukke Parijs ontbrak. In februari 1888 verliet hij de Franse hoofdstad en trok hij naar Arles.

[…] toch heb ik later een begrip gekregen van hoe het een broeikas is van idees en hoe de lui er alles uit het leven zoeken te halen wat er met mogelijkheid in is.


Aan Willemien van Gogh vanuit Arles, tussen 16 en 20 juni 1888

Verhalen