In zijn jonge jaren wilde Vincent graag evangelist worden. Toen hij in een arme mijnwerkersstreek verbleef, stortte hij zich in een extreem sober leven. Hij wilde leven zoals de mensen daar.

‘Jij weet bijvoorbeeld wel dat ik vaak mijn uiterlijk heb verwaarloosd. Maar kijk, geld en armoede (…) en diepe teleurstelling hebben daar ook iets mee te maken.’ Hij zat op dat moment diep in de put.

Vincent werd eens hartstochtelijk verliefd op zijn nicht Kee Vos. Zijn familie vond het ongepast en Kee wees hem af. Maar hij wilde haar en bleef tegen alle adviezen in volhouden. Uiteindelijk moest hij het opgeven. 'Het was een sterke hartstogtelijke liefde die ik voor haar gevoelde', schreef hij later.

Dit zelfportret schilderde Vincent vlak voordat hij Parijs verliet. Vanuit Arles schreef hij zijn zus dat het op ‘Het gezicht van de dood’ leek. Hij was oververmoeid en had last van maagklachten. Het duurde lang voordat hij weer een beetje hersteld was.

Ook in de hete zomermaanden schilderde Vincent onverminderd door. ‘Ik werk zelfs midden op de dag, in de volle zon, zonder enige schaduw, in de korenvelden, en zie, ik geniet ervan als een cicade...’

In het voorjaar bestelde Vincent een grote hoeveelheid verf via Theo, wel 107 tubes van verschillende kleuren. Hij had haast: 'Stuur me in godsnaam onmiddellijk die verf. Het seizoen van de bloeiende boomgaarden duurt maar zo kort.'

De eerste bloesems in Arles riepen bij Vincent een gevoel van hoop en vrolijkheid op. 'Een kersenboom tegen een blauwe lucht, de jonge uitlopende blaadjes waren oranje en goudkleurig, de toefjes bloesem wit. Dat tegen het groen-blauw van de lucht was ronduit prachtig.'

Vincent wilde in Arles graag moderne portretten maken. Kleur was daarbij essentieel om de geportretteerde weer te geven zoals Vincent hem ‘voelde’. Deze ruige en volkse zoeaaf (een Franse infanteriesoldaat met felgekleurd uniform) kreeg daarom schreeuwerige – bijna ‘lelijke’- kleuren: rood, groen en oranje.

In de zomermaanden raakte Vincent oververmoeid van het schilderen. 'Het geval wil dat ik zo uitgeput ben van het werken dat ik ’s avonds (…) als een defecte machine ben.'

Hij schreef dat dit schilderij van zijn slaapkamer ‘rust’ en ‘slaap’ moest uitdrukken. De kleuren lila (nu blauw) en geel moesten daarvoor zorgen.

Gauguin spoorde Vincent aan vanuit zijn herinnering te werken. Tegen wil en dank probeerde van Gogh dit, maar hij schilderde liever naar de werkelijkheid.

‘Ik zit momenteel midden in de ellende, studies, studies, studies en dat zal nog wel zo blijven – zo’n wanorde dat ik er wanhopig van word – (…) Af en toe een doek dat voor schilderij door kan gaan zoals de Zaaier.'

Tijdens zijn verblijf in het Gele Huis schilderde Gauguin Vincents portret. Die vond het raak getroffen: ‘Mijn gezicht is alles wel beschouwd sindsdien flink opgeklaard, maar ik ben het echt, extreem moe en gespannen, zoals ik toen was’, schreef Vincent later.

Het Gele Huis was piepklein. Vanwege het slechte weer werkten de kunstenaars vaak in het kleine atelier op de begane grond. Confrontaties tussen de twee sterke persoonlijkheden waren onvermijdelijk. Vincent hoopte het ‘Atelier van Zuiden’ tot bloei te brengen. Maar Gauguin concludeerde al snel dat Vincent en hij niet samen konden leven, ‘als gevolg van onverenigbaarheid van temperament.’

‘Ik neem elke dag het geneesmiddel dat de weergaloze [schrijver Charles] Dickens voorschrijft tegen zelfmoord. Dat bestaat uit een glas wijn, een stuk brood en kaas en een pijptabak. Dat is niet ingewikkeld, zul je me zeggen, en je gelooft niet dat de melancholie dichtbij komt, maar bij vlagen…’ schreef Vincent aan zijn zus Willemien uit Arles, mei 1889.

‘Ik kan niet precies omschrijven wat ik heb, het zijn soms vreselijke angsten – zonder duidelijke oorzaak – of een gevoel van leegte en vermoeidheid… en soms heb ik neerslachtige buien en vreselijke schuldgevoelens’ schreef Vincent aan zijn zus Willemien uit Arles, mei 1889.