Aan Theo van Gogh

Waarde Theo,

Veel dank voor je brief en het biljet van 50 francs dat erbij zat. Ik zie de toekomst niet somber in, maar wel boordevol moeilijkheden, en bij vlagen vraag ik me af of ik daar niet aan onderdoor zal gaan. Dat is vooral in momenten van lichamelijke zwakte en vorige week had ik zo’n akelige kiespijn dat ik er, zonder dat ik er iets aan kon doen, tijd door heb verloren. Toch heb ik je zojuist een rol kleine pentekeningen gestuurd, een twaalftal geloof ik. Waardoor je zult zien dat ik, ook al ben ik gestopt met schilderen, niet ben gestopt met werken. Je zult er een haastige krabbel in vinden op geel papier, een grasperk op het plein dat zich aan de ingang van de stad bevindt. En op de achtergrond een gebouw, ongeveer zo.

Welnu, vandaag heb ik de rechtervleugel van dit bouwwerk gehuurd, die 4 kamers bevat, of liever gezegd, twee met twee zijkamertjes.

Van buiten is het geel geschilderd, van binnen wit gekalkt, in de volle zon. Ik heb het gehuurd voor 15 francs per maand. Wat ik nu zou willen, is een kamer meubileren, die op de eerste etage, om er te kunnen slapen. Dit blijft het atelier, het depot voor de hele duur van mijn campagne hier in het Zuiden en dan ben ik verlost van het gezeur met de hotels dat me ruïneert en deprimeert. Bernard schrijft me juist dat hij ook een heel huis heeft, maar hij heeft het voor niets. Wat een geluk! Ik zal er voor jou stellig een nieuwe tekening van maken, beter dan de eerste krabbel. En nu al durf ik je te zeggen dat ik van plan ben Bernard en anderen te vragen mij doeken te sturen om die hier te tonen als de gelegenheid zich voordoet, en die zal zich in Marseille vast en zeker voordoen. Ik hoop dat ik het deze keer wel getroffen heb – begrijp je, geel van buiten, wit van binnen, in de volle zon, eindelijk zal ik mijn doeken in een heel licht interieur kunnen zien. De vloer is van rode plavuizen. En buiten het plantsoen op het plein, waarvan je nog twee tekeningen zult aantreffen.

De tekeningen, dat durf ik je te verzekeren, zullen nog beter worden.

Ik heb een brief gehad van Russell, die een Guillaumin heeft gekocht en 2 of 3 Bernards. Dat doet me enorm veel plezier, hij schrijft me ook dat hij studies met me zal ruilen. Afgezien van die verdomde gezondheid ben ik nergens bang voor. En toch gaat het beter met me dan in Parijs, en dat mijn maag buitengewoon zwak is geworden, dat is een kwaal die ik daarginds heb opgelopen, waarschijnlijk grotendeels door de slechte wijn waar ik te veel van heb gedronken. Hier is de wijn even slecht, alleen drink ik er maar heel weinig van. En het geval wil dus dat ik heel zwak ben omdat ik nauwelijks eet en nauwelijks drink, maar het bloed herstelt zich in plaats van slechter te worden. Wederom moet ik in dit geval dus geduld hebben, en doorzettingsvermogen.

Nu ik absorberend doek heb ontvangen, begin ik dezer dagen aan een nieuw doek van 30, dat hopelijk beter zal worden dan de andere. Herinner jij je uit La recherche du bonheur die kerel die zoveel grond had gekocht als hij in een dag lopen kon omsluiten? Wel, met mijn decoratie van boomgaarden ben ik min of meer die man geweest; van het twaalftal heb ik nu toch al de helft, maar de andere 6 zijn niet zo goed en ik heb er spijt van dat ik er geen 2 heb gemaakt in plaats van de laatste 6. Enfin, ik zal je er dezer dagen in ieder geval een tiental sturen.

Ik heb 2 paar schoenen gekocht die me 26 francs kostten en 3 hemden, die me 27 francs kostten; dat heeft ervoor gezorgd dat ik ondanks het biljet van 100 niet erg rijk was. Maar omdat ik het voornemen heb zaken te gaan doen in Marseille, wil ik absoluut goed gekleed zijn en ik ben van plan alleen maar goede spullen te kopen. Voor het werk geldt hetzelfde, het is beter een schilderij minder te maken dan ze minder goed te maken.

Als het zover komt dat je bij die heren weg moet gaan, denk dan niet dat ik twijfel aan de mogelijkheid om toch zaken te doen, maar we moeten ons er niet door laten overvallen, dat is alles, en als het nog wat langer duurt, dan is dat zelfs des te beter.

Ik voor mij, als ik over enkele maanden klaar ben voor een expeditie naar Marseille, zal ik met meer zelfvertrouwen kunnen optreden dan wanneer ik er buiten adem aankom. Ik heb MacKnight weer gezien, maar nog steeds niets van zijn werk. Ik heb nog verf, ik heb kwasten, ik heb nog verschillende dingen in voorraad. Maar we moeten ons kruit niet verschieten.

Voor het geval dat jij bij die heren weg zou gaan, geloof ik dat ik van mijn kant erin moet slagen te kunnen leven zonder meer uit te geven dan bijvoorbeeld 150 francs per maand. Nu zou ik het niet kunnen, maar je zult zien dat ik over 2 maanden zodanig ben geïnstalleerd. Als we dan meer verdienen, des te beter, maar daar wil ik voor zorgen.

Als ik nu eens heel sterke bouillon had, dan zou me dat onmiddellijk vooruithelpen; het is vreselijk, nooit heb ik bij die lui kunnen krijgen wat ik vroeg aan toch heel eenvoudige dingen. En dat is overal hetzelfde in die restaurantjes. Aardappelen koken is toch niet moeilijk. Onmogelijk.

Rijst dan of macaroni, ook niet, of het is smerig vet, of ze maken het niet, met als verontschuldiging: morgen misschien, er is geen plaats op het fornuis, etc.

Het is dom, maar toch is het waar dat het daarom zo lang duurt met mijn gezondheid.

Toch heb ik heel wat angsten moeten doorstaan om te besluiten een keuze te maken, want ik zei tegen mezelf dat ik in Den Haag en Nuenen geprobeerd had een atelier te nemen en ik zei tegen mezelf dat dat verkeerd was uitgepakt. Maar er is sindsdien heel wat veranderd en omdat ik voel dat ik op vastere grond ben – laten we doorzetten. Alleen hebben we al zoveel uitgegeven aan dat verdomde schilderen dat we niet mogen vergeten dat het in de vorm van schilderijen terug moet komen. Als we durven geloven, en ik blijf daarvan overtuigd, dat de impressionistische schilderijen in waarde zullen stijgen, dan moeten we er veel maken en de prijzen op peil houden.

Reden te meer om rustig zorg te besteden aan de kwaliteit van de dingen en geen tijd te verliezen. Dan zie ik over enkele jaren de mogelijkheid dat het uitgegeven kapitaal weer in onze handen terug zal keren, zo niet in geld, dan in waarde.

Als je het nu goed vindt, zal ik de slaapkamer inrichten door meubels te huren of te kopen. Vandaag of morgenochtend ga ik kijken.

Ik ben er nog altijd van overtuigd dat de natuur hier precies is wat je nodig hebt om in kleur te werken. En dus is het meer dan waarschijnlijk dat ik hier niet weg zal gaan.

Raffaëlli heeft het portret van Edmond de Goncourt geschilderd, nietwaar? Dat zal wel mooi zijn. Heb Le Salon, uitgegeven door Illustration, gezien. Is de Jules Breton mooi?

Je zult binnenkort een schilderij ontvangen dat ik voor jou heb gemaakt ter gelegenheid van 1 mei.

Ik zou desnoods met z’n tweeën in het nieuwe atelier kunnen wonen en dat zou ik best willen. Misschien komt Gauguin naar het Zuiden. Misschien kan ik het eens worden met MacKnight. Dan zouden we thuis kunnen koken.

In ieder geval ligt het atelier te veel in het zicht om te kunnen denken dat een vrouw zich daartoe zou laten verleiden, en gedonder met rokkenjagen kan toch moeilijk leiden tot samenwonen. De zeden zijn trouwens volgens mij minder onmenselijk en tegennatuurlijk dan in Parijs. Maar met mijn gestel losbandig leven én werken, dat gaat bepaald niet meer samen, en in de gegeven omstandigheden moet ik mij tevreden stellen met het maken van schilderijen. Wat niet het geluk is en niet het ware leven, maar wat wil je, zelfs dit kunstenaarsleven waarvan we weten dat het niet het ware leven is, lijkt me zo vol leven en het zou ondankbaar zijn daar niet tevreden mee te zijn.

Ik heb een grote zorg minder, nu ik het kleine witte atelier gevonden heb. Ik heb tevergeefs een heleboel appartementen bekeken. Je zult het wel gek vinden dat het toilet bij de buren is in een vrij groot herenhuis dat van dezelfde eigenaar is. In een stad in het Zuiden zou je volgens mij ongelijk hebben om je daarover te beklagen, want die voorzieningen zijn zeldzaam en smerig, en onwillekeurig stel je ze je voor als nesten van bacteriën.

Van de andere kant, ik heb er wel water.

Ik zal enkele japonaiserieën aan de muur hangen.

Als je in je appartement doeken hebt die in de weg staan, dit hier kan altijd dienen als opslagplaats, dat zou noodzakelijk kunnen worden, want bij jou moet je geen dingen hebben die onder de maat zijn.

Bernard heeft me geschreven en een krabbel gestuurd.

Het doet me veel plezier dat je Moe en onze zuster in goede gezondheid hebt aangetroffen.

Gaat Reid naar Marseille? Misschien is het eigenlijk omdat hij van die vrouw houdt die ons niet vertrouwde, omdat ze aanvoelde dat wij het misschien niet wilden aanmoedigen dat ze gingen samenwonen. Ik ben geneigd te geloven dat zij de psychologische reden voor zijn terugkeer is. Je zult zeggen dat we in dat geval alles wat hij in de toekomst doet, op dit moment heel bedaard moeten aankijken. Ga je met vakantie terug naar Holland? Als je dat eens allebei zou kunnen doen: Tersteeg opzoeken en Marseille voor zaken die de impressionisten aangaan, en dan tussen die twee bezigheden door uitrusten in Breda.

Heb je Seurat nog teruggezien?

Ik druk je stevig de hand en wens je een jaar toe dat even zonnig is als het hier vandaag is. Hartelijke groeten aan Koning.

t. à t.
Vincent

Als je me de volgende keer 100 francs kunt sturen, dan kan ik deze week al in het atelier slapen. Ik zal je trouwens schrijven welke regeling de meubelhandelaar wil treffen.